Z ostatniej chwili

12 września 2014 r. o godz. 17.00 w Sztokholmie odbędzie się uroczystość nadania tytułu doktora honoris causa Uniwersytetu Jagiellońskiego i Uniwersytetu Śląskiego szwedzkiemu poecie Tomasowi Tranströmerowi – mistrzowi słowa, metafizycznej zadumy, poetyckiej zwięzłości i wyciszenia, twórcy pochylonemu nad człowiekiem naszych czasów, autorowi wierszy o nieprzemijającej wartości, laureatowi Nagrody Nobla w dziedzinie literatury (2011 r.)

Tomas Tranströmer otrzyma godność doktora honoris causa równocześnie od dwóch uniwersytetów – Uniwersytetu Jagiellońskiego oraz Uniwersytetu Śląskiego. Jest to pierwsza taka uroczystość w historii, gdy UJ i UŚ jednocześnie nadają godność doktora honoris causa. Znaczenie tej uroczystości wzrasta jeszcze bardziej, kiedy uświadomimy sobie, że gromadzimy się wokół artysty słowa, uderzającego nas siłą swej poezji – pozornie prostej, zrozumiałej, choć zarazem kontemplacyjnej i metafizycznej, lapidarnej, powściągliwej w wyrazie słowa i doborze metafor, melancholijnej skandynawskimi pejzażami, pełnej paradoksów i sprzeczności, m.in. dzięki którym, jak napisano w uzasadnieniu nagrody Nobla, poezja Transtromera to: „zwięzłe, przejrzyste obrazy, które dają nam świeży dostęp do rzeczywistości".

Tytuł doktora honoris causa stanowi największe wyróżnienie, jakie może ofiarować Uniwersytet. Jest on nadawany ludziom wielkiego formatu i międzynarodowego wymiaru w uznaniu ich ogromnych zasług dla rozwoju nauki, kultury, cywilizacji. – mówi prof. dr hab. med. Wojciech Nowak – Rektor Uniwersytetu Jagiellońskiego.
Ten szczególny tytuł naukowy otrzymują osoby, które wykazały się niepowtarzalnymi cechami i niezwykłą przenikliwością umysłu; osoby, których niezłomność i dążenie do prawdy są najwyżej cenione przez świat akademicki, choć jednocześnie za sprawą swojej wyjątkowości i nowatorstwa nie można łatwo ich ani opisać, ani wyrazić ich wielkości – podkreśla prof. zw. dr hab. Wiesław Banyś – Rektor Uniwersytetu Śląskiego.

Uroczystość nadania godności doktora honoris causa Panu Tomasowi Tranströmerowi

12 września 2014 roku (piątek), godzina 17.00
Villa Nedre Manilla
Djurgårdsvägen 230
115 21 Stockholm
Szwecja

Skład delegacji

Uniwersytet Jagielloński

Uniwersytet Śląski

"Bohater dzisiejszej uroczystości napisał, że „piękno można dostrzec tylko przelotnie z boku" (Pod ciśnieniem). Nie jest ono więc dane – również poeta musi go poszukiwać i je odkrywać. Odkrywa je dla nas i łączy według formuły Johna Keatsa „Piękno jest prawdą, prawda pięknem!" W istocie podążamy więc tą samą drogą. My, naukowcy, parę kroków za poetami, gdyż prawdy naukowe czasem się dewaluują, zaś prawda poetycka jest odporna na erozję. Tak więc wspólnota akademicka potrzebuje poetów, którzy do prawdy i piękna intuicyjnie znajdują najprostszą drogę i najtrafniejszą dla nich formułę. Będzie więc ona dla nas drogowskazem i dlatego, Drogi Tomasie, jesteśmy wdzięczni i zaszczyceni, że zechciałeś przyjąć zaproszenie do wspólnoty naukowej Uniwersytetu Jagiellońskiego". – z laudacji na temat dorobku Tomasa Tranströmera dr hab. Magdaleny Wasilewskiej-Chmury z Uniwersytetu Jagiellońskiego.

„Rozpocznę raz jeszcze, tym razem – zapewne niezgrabnie – parafrazując Miłosza: „Szczęśliwa wspólnota, która ma poetę, I w trudach swoich nie kroczy w milczeniu…" Przyjmij, Tomasie, naszą gościnę, dołącz do Poetów, doktorów honorowych Uniwersytetu Śląskiego: Josifa Brodskiego, Stanisława Barańczaka, Tadeusza Różewicza, Sławomira Mrożka, Eugene'a Ionesco, Ryszarda Kapuścińskiego… Bądź z nami, jak Twoja Poezja z nami jest od trzydziestu lat, bądź u nas, chociaż trochę „u siebie". (…) to dla naszej wspólnoty zaszczyt, iż zgodził się zostać jej cząstką i przyjąć tytuł doktora honoris causa Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach… „Szczęśliwa wspólnota, która ma poetę, I w trudach swoich nie kroczy w milczeniu…" – z laudacji prof. Józefa Olejniczaka z Uniwersytetu Śląskiego na temat dorobku Tomasa Tranströmera.

„Poezja Tomasa Tranströmera wydaje się być prosta i zrozumiała w przekazie, powściągliwa w wyrazie słownym i doborze metafor. Ale nawet jej pierwsze dotknięcie powoduje, iż w poetyckim świecie szwedzkiego autora odkrywamy coś wyjątkowego, przestrzeń wypełnioną dynamicznymi obrazami szwedzkiej przyrody i przeżyciami gromadzonymi podczas wędrówek i podróży, miejsca symboliczne ukształtowane grą świateł i cieni, jasnością i ciemnością, utkane ze wspomnień i doznań lirycznego podmiotu przebudzonego ze snu i doświadczającego rzeczywistości wszystkimi zmysłami" – z recenzji Prof. Grażyny Szewczyk z Uniwersytetu Śląskiego na temat dorobku Tomasa Tranströmera.

1 września, podczas inauguracji nowego roku akademickiego na Przykarpackim Narodowym Uniwersytecie im. Wasyla Stefanyka w Iwano-Frankowsku, odbyła się uroczystość wręczenia prof. dr hab. Szczepanowi Bilińskiemu tytułu doktora honoris causa tej uczelni. Decyzję o uhonorowaniu profesora biologii z Instytutu Zoologii Wydziału Biologii i Nauk o Ziemi UJ oraz byłego prorektora UJ ds. badań i współpracy międzynarodowej, Senat ukraińskiego uniwersytetu podjął jednogłośnie podczas posiedzenia w dniu 28 stycznia br.

Uroczystość otworzył rektor Uniwersytetu Przykarpackiego, prof. Ihor Cependa. W laudacji zostało podkreślone, że prof. Szczepan Biliński jest jednym z inicjatorów współpracy pomiędzy Przykarpackim Uniwersytetem im. Wasyla Stefanyka a Uniwersytetem Jagiellońskim oraz od wielu lat niezawodnym przyjacielem i współpracownikiem ukraińskiej uczelni. Przypomniano, że już na początku swej pracy na stanowisku prorektora UJ ds. badań i współpracy międzynarodowej, w wywiadzie opublikowanym w roku 2007 w czasopiśmie Uniwersytetu Jagiellońskiego "Alma Mater", zapowiedział intensyfikację współpracy z uczelniami Ukrainy, a czas pokazał, że zamierzenia te zostały zrealizowane i zakończyły się sukcesem. „Na uniwersytetach studiują młodzi ludzie, którzy są pozbawieni uprzedzeń z lat ubiegłych. I to może być dobry początek prawdziwej głębokiej współpracy bez stron negatywnych, a tylko z patrzeniem w przyszłość – to, co nas łączy i to co nam pomoże wspólnie się rozwijać" – podsumował wyróżniony profesor UJ.

Prof. Szczepan Biliński dziękując za przyznanie honorowego tytułu zaznaczył, że to wyróżnienie jest dla niego szczególnie ważne, gdyż jego rodzice pochodzili z terenów zachodniej Ukrainy. Zadedykował otrzymane wyróżnienie wszystkim tym, dzięki którym mógł prowadzić badania naukowe a następnie prowadzić działalność organizacyjną na polu nauki. Wymienił Rodziców, mistrzów naukowych, prof. Annę Krzysztofowicz oraz prof. Czesława Jurę, współpracowników, wychowanków oraz małżonkę, prof. Barbarę Bilińską.

„Na uniwersytetach studiują młodzi ludzie, którzy są pozbawieni uprzedzeń z lat ubiegłych. I to może być dobry początek prawdziwej głębokiej współpracy bez stron negatywnych, a tylko z patrzeniem w przyszłość – to, co nas łączy i to co nam pomoże wspólnie się rozwijać" – podsumował swoje wystąpienie prof. Biliński.

W uroczystości ze strony polskiej uczestniczyli także m.in. prof. Piotr Laidler, prorektor ds. Collegium Medicum, dr hab. Małgorzata Kruczek dziekan Wydziału Biologii i Nauk o Ziemi UJ.

Prof. dr hab. Szczepan Biliński urodził się w roku 1949, w Krakowie. Studia biologiczne ukończył na Uniwersytecie Jagiellońskim w roku 1972. Na tej samej uczelni uzyskał stopień doktora (w roku 1975) i doktora habilitowanego w zakresie biologii (w roku 1980). Po habilitacji odbyt staże w uniwersytetach w Utrechcie (Holandia), Norymberdze (Niemcy), Pradze (Republika Czeska), Bazylei (Szwajcaria) i Houston (USA). W roku 1990 uzyskał tytuł naukowy profesora i równocześnie został zatrudniony na stanowisku profesora w Uniwersytecie Jagiellońskim. W Uniwersytecie Jagiellońskim pełnił szereg funkcji administracyjnych; był kolejno dyrektorem Instytutu Zoologii (w latach 1987-1999), dziekanem Wydziału Biologii i Nauk o Ziemi (w latach 1999- 2005) oraz prorektorem ds. współpracy międzynarodowej (w latach 2005-2012). Równocześnie pełnił też rozmaite funkcje poza Uniwersytetem Jagiellońskim; m.in. był przewodniczącym Rady Naukowej Instytutu Systematyki i Ewolucji Zwierząt Polskiej Akademii Nauk w Krakowie, przewodniczącym sekcji Komitetu Badań Naukowych (1997-2000), przewodniczącym Komisji Embriologii i Morfologii Polskiej Akademii Umiejętności, członkiem polsko-amerykańskiej Komisji Fulbrighta oraz pełnomocnikiem Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego ds. Utworzenia Narodowego Centrum Nauki w Krakowie. Ta ostatnia funkcja zakończyła się pełnym sukcesem; Narodowe Centrum Nauki zostało uroczyście otwarte przez Premiera RP, Donalda Tuska w marcu 2011 roku i od tego czasu finansuje badania podstawowe realizowane na uczelniach i w instytutach naukowych w Polsce.

5 września w Collegium Nowodworskiego UJ gościła delegacja przedstawicieli dyscyplin medycznych z Uniwersytetu Kufa w Iraku (University of Kufa), zainteresowanych podpisaniem umowy o współpracy z Uniwersytetem Jagiellońskim, w tym m. in. w obszarze medycyny, farmacji i nauk o zdrowiu.

Delegacji przewodniczyli Dziekan Wydziału Lekarskiego Uniwersytetu Kufa Mohammed Saeed Abdul Zahra oraz Pełnomocnik Rządu Regionalnego Kurdystanu w Polsce Ziyad Raoof. Ze strony władz UJ CM rozmowom przewodniczył Prorektor UJ ds. Collegium Medicum prof. Piotr Laidler, a w spotkaniu wzięli udział także: Pełnomocnik Rektora UJ ds. kształcenia i współpracy międzynarodowej w CM prof. Beata Tobiasz-Adamczyk, Pełnomocnik Rektora UJ ds. klinicznych w CM prof. Jerzy Wordliczek, Prodziekan Wydziału Lekarskiego ds. nauki i współpracy z zagranicą prof. Tomasz Brzozowski oraz Prodziekan Wydziału Farmaceutycznego ds. analityki medycznej prof. Alicja Budak.

zdjęcia: Jerzy Sawicz

1 września w Centrum Dydaktyczno-Kongresowym Wydziału Lekarskiego UJ CM odbył się tzw. Orientation Day – spotkanie integracyjne ze studentami I roku programów medycznych i programu dentystycznego Szkoły Medycznej dla Obcokrajowców Wydziału Lekarskiego UJ CM.

Studenci I roku, którzy wzięli udział w tym spotkaniu, pochodzą m. in. z Norwegii, Szwecji, Danii, Stanów Zjednoczonych, Kanady, Wielkiej Brytanii, Niemiec, Finlandii, Francji, Australii, Syrii, Słowacji, Białorusi i Ukrainy. Nowych studentów przywitał prof. Tomasz Brzozowski, prodziekan Wydziału Lekarskiego UJ CM. Informacje praktyczne przekazali przedstawiciele Biura Szkoły oraz Samorządu Studentów.

Wydarzenie zakończyło się tzw. White Coat Ceremony, podczas którego studenci otrzymali białe fartuchy lekarskie. W ramach spotkania integracyjnego studenci odwiedzili również Katedrę i Muzeum Anatomii UJ CM.

29 sierpnia na Uniwersytecie Jagiellońskim gościła delegacja ukraińskiego Ministerstwa Edukacji i Nauki, w skład której weszli: Serhiy Kvit – minister Edukacji i Nauki Ukrainy, Liliya Hrynevyvh – przewodnicząca Komisji Edukacji i Nauki Rady Najwyższej Ukrainy, Maksim Striha – doradca ministra, Andrey Meleshevich – Dziekan Wydziału Nauk Prawnych Akademii Kijowsko-Mohylańskiej oraz Taras Finikov – prezydent Fundacji „International Foundation for Education Policy and Research".

Gości zza naszej wschodniej granicy przyjął Rektor Uniwersytetu Jagiellońskiego prof. dr hab. med. Wojciech Nowak. W spotkaniu wziął udział także prof. dr hab. Bogdan Szlachta - dziekan Wydziału Studiów Międzynarodowych i Politycznych UJ.

Rozmowy dotyczyły m.in. bieżącej sytuacji na Ukrainie oraz perspektyw współpracy naukowej i dydaktycznej między naszymi krajami. Prof. Wojciech Nowak zaprezentował walory naszej uczelni w kontekście obchodzonego w tym roku Jubileuszu jej 650-lecia. Następnie goście zwiedzili aulę Collegium Novum UJ oraz uniwersyteckie muzeum w Collegium Maius.

Doktorantka Uniwersytetu Jagiellońskiego Collegium Medicum Izabella Grzyb prowadzi nowatorskie badania mające odpowiedzieć na pytanie, czy osobowość matki, a także przeżywane przez nią lęk i stany depresyjne mogą mieć wpływ na przedwczesny poród.

„Na porody przedwczesne ma wpływ wiele czynników, część z nich nie została jeszcze zbadana. Wydaje się zatem, że poszukiwanie nowych czynników ryzyka może poszerzyć diagnostykę także o inne wymiary, również te psychologiczne i objąć profilaktyką szersze grono ciężarnych" - tłumaczy badaczka, która na Wydziale Nauk o Zdrowiu UJ CM pisze doktorat na ten temat.

Poród przedwczesny, jest zakończeniem ciąży po 22. i przed 37. tygodniem oraz urodzeniem noworodka o wadze poniżej 2500 gram. Porody przedwczesne stanowią 11 proc. wszystkich urodzeń na świecie. Według danych Głównego Urzędu Statystycznego, w 2010 roku przedwcześnie urodziło się w Polsce 6 proc. noworodków.

„Co roku na świecie przed 37. tygodniem rodzi się 15 milionów dzieci, z których ponad milion umiera w pierwszych dniach życia, stawiając wcześniactwo i jego powikłania, jako pierwszą przyczynę śmierci w neonatologii i drugą po zapaleniu płuc w pediatrii. Noworodki urodzone przed terminem narażone są na liczne problemy zdrowotne, a ich leczenie w specjalistycznych oddziałach związane jest z olbrzymimi nakładami finansowymi" - wyjaśnia Izabella Grzyb.

W swoich badaniach, doktorantka szczególnie skupia się na osobowości typu D tzw. osobowości stresowej (distressed personality). Osoby prezentujące ten typ osobowości wykazują skłonność do depresji, pesymizm, obniżone samopoczucie, skłonność do zamartwiania się, obwiniania, odczuwania napięcia, przeżywania silnych negatywnych emocji.

„Osobowość stresowa początkowo wiązana była głównie z chorobami serca, ale później udowodniono także jej związek ze skłonnością do zapadania na inne schorzenia, zarówno psychiczne jak i somatyczne. W światowych doniesieniach naukowych nie natknęłam się jednak na publikacje na temat związku osobowości typu D z ryzykiem wystąpienia porodu przedwczesnego. Próba takiej analizy miałaby niewątpliwie nowatorski charakter i nie była dotychczas podejmowana w obszarze perinatologii" - oceniła badaczka.

Oprócz osobowości typu D, a także wpływu negatywnych emocji na ryzyko porodu przedwczesnego, doktorantka bada także takie cechy, jak optymizm i nadzieję. Próbuje zbadać, czy pozytywne komponenty osobowości mogą stanowić przeciwwagę i ochronę dla ciąży i płodu.

Badaniem objętych zostało 200 pacjentek Oddziału Patologii Ciąży Szpitala Położniczo-Ginekologicznego Ujastek w Krakowie z objawami zagrażającego porodu przedwczesnego. Pacjentki oprócz skrupulatnego wywiadu położniczego, zostały poddane szeregowi testów psychologicznych. Grupę kontrolną stanowiły pacjentki przyszpitalnej poradni ginekologiczno-położniczej, w ciążach donoszonych.

„Badanie psychologiczne nie ma wpływu na proces leczenia w szpitalu, włączone do niego były tylko te pacjentki, które wyraziły na nie zgodę" - zaznaczyła doktorantka.

Jednym z celów podjętych badań, może być stworzenie autorskiego programu interwencji psychologicznych obniżających oddziaływanie negatywnych emocji, które można byłoby prowadzić w szpitalnych oddziałach patologii ciąży wśród ciężarnych zagrożonych ryzykiem przedwczesnego porodu.

Promotorem rozprawy doktorskiej poświęconej roli osobowości typu D i wybranych czynników psychologicznych w etiopatogenezie porodów przedwczesnych jest prof. Józef Krzysztof Gierowski, kierownik Katedry Psychiatrii UJ CM.

źródło: naukawpolsce.pap.pl

(Fot. Filip Radwański)

Kolczyki we wczesnym dzieciństwie sprzyjają wystąpieniu alergii. Małe dziewczynki, którym przekłuto uszy częściej mają objawy alergiczne nie tylko we wczesnych latach życia, ale i w późniejszych – wynika z badań alergologów z Uniwersytetu Jagiellońskiego Collegium Medicum.

- Nie ma znaczenia, czy mała dziewczynka, np. jednoroczna, ma kolczyki złote czy srebrne, czy też z innych tworzyw. Biżuteria zawiera w swoim składzie nikiel. Ten metal bardzo często powoduje uczulenia. Nikiel zawarty w kolczykach na ogół wywołuje wypryski skórne. Rodzice często błędnie myślą, że dziecko jest uczulone na składnik jakiegoś pokarmu, np. mleka, a okazuje się, że za uczulenie odpowiada właśnie kolczyk, który ma kontakt z układem immunologicznym - mówi dr hab. Ewa Czarnobilska, kierownik zespołu, który prowadził badania.

Co więcej, organizm "zapamiętuje" kontakt z uczulającym metalem i w przyszłości, nawet, jeśli dziecko nie będzie nosić kolczyków, organizm może alergicznie reagować na preparaty zawierające nikiel, np. biżuterię, metalowe części garderoby, aparaty ortodontyczne, protezy dentystyczne, płytki ortopedyczne i inne.

Wysokie stężenie niklu jest obecne też m.in. w metalowych garnkach, w wodach wodociągowych, a także w wodach gruntowych niedaleko zakładów przemysłowych; w produktach spożywczych, np. w niektórych margarynach, czekoladach, orzechach, warzywach strączkowych, winie, piwie, itp.

Alergolodzy prowadzili badania na próbie 428 uczniów w wieku 7-8 lat i 16-17 lat. U 30 proc. badanych potwierdzili alergię na nikiel, która występowała częściej u dziewcząt, które miały założone kolczyki we wczesnym dzieciństwie.

(Nauka w Polsce - PAP)