Z ostatniej chwili

W poniedziałek 25 sierpnia 2014 roku prof. Piotr Laidler, prorektor UJ ds. Collegium Medicum, przyjął w Collegium Novum prof. Ihora Cependę, rektora Przykarpackiego Uniwersytetu Narodowego im. Wasyla Stefanyka w Iwano-Frankiwsku. Podczas spotkania omówione zostały szczegóły dalszej współpracy pomiędzy uczelniami.

Uniwersytet Jagielloński i Przykarpacki Uniwersytet Narodowy im. Wasyla Stefanyka współpracują ze sobą od 1 września 2007 roku, kiedy to, podczas inauguracji roku akademickiego w Iwano-Frankiwsku na Ukrainie, została podpisana stosowna umowa. Dokument obejmuje wspólne badania, wymianę informacji naukowej i programów nauczania, wymianę pracowników naukowo-dydaktycznych i doktorantów. Umowa przewiduje również wymianę studentów w programach roboczych, przygotowanych przez poszczególne jednostki uczelni. Trwająca niemal od siedmiu lat współpraca realizowana jest w szczególności w dziedzinie filologii angielskiej, prawa i ekonomii.

Narodowy Uniwersytet Przykarpacki został założony w 1940 roku. Jego patron, Wasyl Stefanyk, był znanym autorem nowel społeczno-obyczajowych oraz działaczem społecznym. W latach 1892-1898 studiował medycynę na Uniwersytecie Jagiellońskim. W czasie pobytu w Krakowie przyjaźnił się z wieloma twórcami okresu Młodej Polski, między innymi ze Stanisławem Przybyszewskim i Stanisławem Wyspiańskim.

Dzisiejszy Przykarpacki Uniwersytet Narodowy składa się z 14 wydziałów i instytutów dydaktycznych, 36 jednostek naukowych, trzech kolegiów, kształcących młodych adeptów nauki oraz trzech ośrodków edukacyjno-doradczych. Na uczelni studiuje ponad 16 tysięcy studentów, a kadra dydaktyczno-naukowa liczy kilkaset osób.

Uniwersytet prowadzi od dłuższego czasu ożywioną współpracę z ośrodkami akademickimi w Europie, Azji oraz USA, w takich dziedzinach, jak wspólne badania naukowe, poprawa jakości badań, wykorzystanie nowoczesnych technologii, organizacja konferencji i sympozjów oraz szkolenie kadry dydaktyczno-naukowej. Uczelnia podpisała ponad 70 umów o współpracy z zagranicznymi instytucjami akademickimi.

Zdjęcia: Jerzy Sawicz

W najbliższym czasie do budynku SOLARIS dotrze pierwszy z 12 bloków elektromagnesów, które są najważniejszym elementem pierwszego synchrotronu w Polsce, będącego akceleratorowym źródłem promieniowania elektromagnetycznego przeznaczonym do celów badawczych.

- Czekaliśmy na ten przełomowy moment od grudnia 2012 roku, kiedy pomiędzy Uniwersytetem Jagiellońskim, a firmą Danfysik działającą przy duńskim Technologisk Institute w Taastrup na południowych przedmieściach Kopenhagi, została podpisana umowa na zaprojektowanie i wykonanie 12 bloków magnesów stanowiących serce synchrotronu - mówi prof. Marek Stankiewicz dyrektor Narodowego Centrum Promieniowania Synchrotronowego SOLARIS działającego przy Uniwersytecie Jagiellońskim i dodaje:

- Magnesy wykonywane są w pionierskiej technologii opracowanej w ośrodku synchrotronowym Max IV Laboratory działającym przy Uniwersytecie w Lund w Szwecji i udostępnionej SOLARIS dzięki bezprecedensowej współpracy pomiędzy ośrodkami. Innowacyjność konstrukcji magnesów polega na zintegrowaniu tradycyjnej sekwencji 25 pojedynczych elektromagnesów w jednym bloku żelaza. Takie rewolucyjne, niezwykle wymagające technologicznie rozwiązanie, zdecydowanie poprawia dokładność i stabilność konstrukcji, pozwalając jednocześnie na istotną poprawę natężenia i kolimacji emitowanego promieniowania przy jednoczesnym zmniejszeniu rozmiarów całego urządzenia, co redukuje istotnie koszty budowy i użytkowania.

Od momentu podpisania umowy fizycy z Max IV i SOLARIS monitorowali i wnosili poprawki do procesu produkcji tego zintegrowanego magnesu. Pod koniec ubiegłego roku firma Danfysik przygotowała prototyp magnesu do pomiarów sprawdzających. Przede wszystkim sprawdzana jest dokładność wykonania jarzma i biegunów, a następnie rozkład pola magnetycznego między nimi. Oprócz tego sprawdzane są dziesiątki podzespołów takich jak obwód wody chłodzącej, elektroniczny obwód kontroli temperatury, cewki, połączenia mechaniczne i inne. Testy te zakończyły się pozytywnie i w wyniku tego pierwszy magnes już wkrótce będzie w Krakowie.

W chwili obecnej trwa produkcja pozostałych 11 bloków magnesów, z których pierwszy poddawany jest testom w Taastrup i spodziewamy się go w Krakowie w pierwszej połowie września. Kolejne magnesy będą transportowane co tydzień aż do końca października.

- Najtrudniejsze jeszcze przed nami gdyż 12 siedmiotonowych bloków zawierających razem 300 magnesów należy ustawić w pierścieniu synchrotronu z dokładnością do dwóch setnych części milimetra, umieścić w nich komorę próżniową, a następnie uzyskać próżnię porównywalną jedynie z tą panującą w przestrzeni kosmicznej. Kolejnym krokiem będzie zasilenie elektromagnesów prądem z blisko stu zasilaczy, przygotowanie systemu sterowania wiązką elektronów, aby na końcu móc ją przepuścić przez pierścień synchrotronu, dokładnie dostrajając natężenie pola magnetycznego we wszystkich magnesach - mówi Robert Nietubyć, specjalista do spraw magnesów akceleratorowych w zespole SOLARIS.

Projekt budowy synchrotronu finansowany jest ze środków Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego w ramach Programu Operacyjnego Innowacyjna Gospodarka na lata 2007-2013.

Zdjęcia: Materiały prasowe Narodowego Centrum Promieniowania Synchrotronowego SOLARIS

(Prof. Judyta Olszowy-Schlanger, ustępująca prezydent EAJS oraz prof. Edward Dąbrowa (z lewej) i dr hab. Michał Galas / Materiały Instytutu Judaistyki Uniwersytetu Jagiellońskiego)

Zgromadzenie ogólne członków European Association for Jewish Studies (EAJS) zdecydowało, że prezydentem tej organizacji, na kadencję przypadającą w latach 2014-2018, zostanie prof. Edward Dąbrowa. Z kolei stanowisko skarbnika EAJS powierzono dr. hab. Michałowi Galasowi, kierownikowi Zakładu Historii Judaizmu i Literatur Żydowskich UJ.

W czasie walnego zebrania członków European Association for Jewish Studies podjęto też decyzję, że w uznaniu dla dokonań Instytutu Judaistyki Uniwersytetu Jagiellońskiego w rozwoju i popularyzacji studiów żydowskich, w dniach 15-19 lipca 2018 roku w Krakowie odbędzie się kolejny Kongres EAJS Searching for Roots of Jewish Tradition. Uczestniczyć w nim będzie ponad pół tysiąca naukowców z Europy, Ameryki Północnej i Izraela.

Profesor Edward Dąbrowa jest dyrektorem Instytutu Judaistyki Uniwersytetu Jagiellońskiego. Jego badania koncentrują się na historii starożytnego Bliskiego Wschodu, Mezopotamii i Iranu oraz okresie Drugiej Świątyni. Profesor jest także redaktorem naczelnym Scripta Judaica Cracoviensia, czasopisma wydawanego przez IJ UJ.

Teodor Jerzak z Koła Matematyków Studentów UJ im. im. prof. Stanisława Zaremby zdobył nagrodę pierwszego stopnia w 21. Międzynarodowych Zawodach Matematycznych w Błagojewgradzie w Bułgarii. Najstarszą polską uczelnię reprezentowali ponadto: Marcin Lara (nagroda drugiego stopnia), Dariusz Matlak (nagroda drugiego stopnia) i Dominik Burek (wzmianka zaszczytna). Drużynowo nasi reprezentanci uplasowali się na 14. miejscu, siedem pozycji wyżej niż przed rokiem. Opiekunem grupy był Jakub Konieczny, absolwent Wydziału Matematyki i Informatyki Uniwersytetu Jagiellońskiego.

W tegorocznej edycji zawodów startowało 324 uczestników z 73 uczelni z Europy, Azji i obu Ameryk. Podobnie jak w poprzednich latach, również tym razem studenci musieli rozwiązać dziesięć zadań w ciągu dwóch dni. Na obliczenie każdego zadania mieli średnio godzinę, przy czym jeśli ktoś znalazł rozwiązanie wcześniej, zyskiwał więcej czasu na pracę nad kolejnym matematycznym zagadnieniem. Nagrodę pierwszego stopnia otrzymali studenci, którzy podczas zawodów uporali się z co najmniej sześcioma zadaniami.

Komisja Odwoławcza Narodowego Centrum Badań i Rozwoju pozytywnie rozpatrzyła odwołanie od decyzji dyrektora NCBR z 22 stycznia 2014 roku, na mocy której projekt spółki Braster i Uniwersytetu Jagiellońskiego Collegium Medicum Opracowanie innowacyjnego w skali świata urządzenia Tester Braster przeznaczonego do cyfrowej rejestracji obrazów termogranicznych patologii gruczoły piersiowego kobiet oraz badania porównujące skuteczność urządzenia względem standardowych metod diagnostycznych raka piersi nie został zakwalifikowany do dofinansowania w ramach programu sektorowego "Innomed". Dzięki tej decyzji, konsorcjum naukowe otrzyma dofinansowanie w wysokości 9 097 795,49 zł. Kwota przypadająca na badania, które ma przeprowadzić i koordynować UJ CM wynosi 7 mln zł.

Spółka Braster S.A. została utworzona przez grupę polskich naukowców w 2008 roku. Opracowali oni jedyną w swoim rodzaju mieszaninę związków ciekłokrystalicznych oraz innowacyjną formułę ciekłokrystalicznej emulsji, które zostały wykorzystane w autorskiej technologii produkcji matryc ciekłokrystalicznych w oparciu o metodę Continuous Liquid Crystal Film (CLCF). W oparciu o tę technologię, spółka opracowała prototyp urządzenia Tester Braster – innowacyjny medyczny tester termograficzny przeznaczony do wczesnego wykrywania raka piersi.

Program sektorowy "Innomed" ma na celu finansowanie badań naukowych oraz prac rozwojowych nad innowacyjnymi rozwiązaniami w zakresie medycyny innowacyjnej. Jest rezultatem porozumienia zawartego pomiędzy Narodowym Centrum Badań i Rozwoju, a grupą przedsiębiorstw stowarzyszonych w Polskiej Platformie Technologicznej Innowacyjnej Medycyny. Budżet programu wynosi 300 mln złotych, z czego udział przedsiębiorstw w budżecie wynosi 35%, a pozostała część finansowana jest przez NCBR.

Program Badań Stosowanych od 2012 roku wspiera naukowców i przedsiębiorców w zakresie badań naukowych ukierunkowanych na wykorzystanie ich wyników w praktyce. Celem programu jest także wzmocnienie współpracy pomiędzy jednostkami badawczymi i przedsiębiorcami zainteresowanymi zastosowaniem wyników badań w prowadzonej działalności gospodarczej.

- Wspieramy projekty, które mają na celu zarówno pozyskanie nowej wiedzy mającej zastosowanie w praktyce, jak i badania pozwalające na osiągnięcie z góry założonych celów praktycznych. Nasza oferta spotkała się z rosnącym zainteresowaniem, co potwierdza, że polscy naukowcy i przedsiębiorcy coraz częściej chcą wspólnie realizować innowacyjne projekty. Wierzę, że już niebawem będziemy mogli zaprezentować nową formułę programu, która jeszcze w większym stopniu przyczyni się do wzrostu innowacyjności naszej gospodarki - mówi prof. Krzysztof Jan Kurzydłowski, dyrektor Narodowego Centrum Badań i Rozwoju.

W III konkursie programu złożono aż 1691 wniosków na kwotę blisko 4,6 mld złotych. Dzięki zwiększeniu przez NCBR budżetu konkursu wparcie otrzyma 177 projektów, których wartość wnioskowanego dofinansowania wynosi ponad 450 mln zł. Wkład własny przedsiębiorców to ponad 170 mln zł, co stanowi ponad 25% wartości projektów.

W pięciu projektach, które otrzymają dofinansowanie z Narodowego Centrum Badań i Rozwoju w III konkursie Programu Badań Stosowanych, uczestniczy Uniwersytet Jagielloński. Ich łączna wartość to 14 895 378,00 zł:

W sumie w ramach Programu Badań Stosowanych Narodowe Centrum Badań i Rozwoju przyznało dofinansowanie na realizację około 500 projektów. Obszary objęte programem obejmują nauki chemiczne, geologię, górnictwo, budownictwo, technologie informacyjne, elektronikę, automatykę i robotykę, energetykę, technologie materiałowe, mechanikę i transport, nauki medyczne i farmaceutyczne, nauki biologiczne, rolnicze, leśne i weterynaryjne, a także kierunki interdyscyplinarne.

Pełna lista rankingowa projektów rekomendowanych do dofinansowania.

Na nowej Polskiej Mapie Drogowej Infrastruktury Badawczej (PMDIB) ministerstwo we współpracy z naukowcami umieściło 53 punkty strategiczne dla rozwoju polskiej nauki i gospodarki, w tym pięć których koordynatorem jest Uniwersytet Jagielloński. Będą miały one kluczowe znaczenie dla podniesienia jakości prowadzonych w Polsce badań.

Strategiczna infrastruktura badawcza to urządzenia i obiekty, mające wyjątkowy charakter w skali krajowej, europejskiej lub międzynarodowej, a także kluczowe znaczenie dla rozwoju badań naukowych. Taka infrastruktura musi m.in. spełniać kryteria wysokiej jakości naukowej i organizacyjnej oraz otwartego dostępu do prowadzenia i wykorzystywania wyników badań.

Pierwsza Polska Mapa Drogowa Infrastruktury Badawczej powstała w 2011 roku. Znalazły się na niej 33 projekty strategicznej infrastruktury badawczej z różnych dziedzin nauki. W styczniu 2013 Ministerstwo Nauki i Szkolnictwa Wyższego zaprosiło naukowców do aktualizacji mapy. Chodziło o to, by pojawiły się na niej propozycje nowych projektów inwestycyjnych, a także najświeższe informacje o infrastrukturze, która już wcześniej znalazła się na PMDiB.

Zaktualizowana PMDIB zawiera 53 propozycje przedsięwzięć w wielu szeroko rozumianych dziedzinach nauki, tj.: nauki fizyczne i matematyczne (14), nauki techniczne (14), nauki o Ziemi i biologiczne (11), zagadnienia interdyscyplinarne (6), nauki medyczne i rolnicze (6), nauki społeczne i humanistyczne (2).

Na nowej Polskiej Mapie Drogowej Infrastruktury Badawczej umieszczono pięć projektów, których koordynatorem jest Uniwersytet Jagielloński:

Kolejną aktualizację mapy resort nauki chce ogłosić na przełomie lat 2016/2017. A jesienią tego roku MNiSW planuje organizację spotkania informacyjnego dla reprezentantów konsorcjów naukowych, których propozycje przedsięwzięć są obecne na PMDIB. Wydarzenie będzie w dużej mierze poświęcone kwestii finansowania infrastruktury badawczej ze środków europejskiej polityki spójności.

Pełna lista przedsięwzięć umieszczonych na Polskiej Mapie Drogowej Infrastruktury Badawczej znajduje się na stronie nauka.gov.pl.

Ogłoszono laureatów nagród Prezesa Rady Ministrów za wyróżnione rozprawy doktorskie, wysoko ocenione osiągnięcia będące podstawa nadania stopnia naukowego doktora habilitowanego oraz działalność naukową, naukowo-techniczną lub artystyczną za rok 2013. Wyróżniono 44 wybitnych naukowców i dwa zespoły naukowe.

Za „wysoko ocenione osiągnięcia będące podstawą nadania stopnia naukowego doktora habilitowanego lub stopnia doktora habilitowanego sztuki" Nagrodą Prezesa Rady Ministrów uhonorowani zostali m.in.:

Nagrody premiera zostały ustanowione - z inicjatywy Polskiej Akademii Nauk - w 1994 roku. Przewodniczącym zespołu ds. nagród jest prof. Piotr Węgleński.