Utwór symfoniczny, którego prawykonanie ma uświetnić główne obchody Jubileuszu 650-lecia Uniwersytetu Jagiellońskiego, został zamówiony przez Uniwersytet u światowej sławy kompozytora, laureata Oscara Jana A.P. Kaczmarka. To dzieło o ambitnym formacie muzycznym, jednocześnie skierowane do szerokich mas odbiorców dzięki formie nowoczesnego koncertu-opery-moralitetu, lokującego się na przecięciu kultury wysokiej i popularnej. Umieszczony w tytule termin „otwarta” jest — według słów samego kompozytora — wyrazem otwartej formy utworu, plasującego się pomiędzy zastanymi gatunkami.

Widowisko muzyczno-historyczne oparte jest na motywie Siedmiu Sztuk Wyzwolonych (Gramatyka, Retoryka, Dialektyka, Arytmetyka, Geometria, Astronomia i Muzyka), w których kontekście pojawiają się jego główni bohaterowie: Jadwiga Andegaweńska, Mikołaj Kopernik oraz Albert Einstein. W tych rolach wystąpią wybitni soliści operowi:

• Iwona Sobotka jako Królowa Jadwiga, odnowicielka uniwersytetu, święta królowa Polski, która reprezentuje moralność i idealizm — tutaj przeniesie swoje ideały do współczesnego świata, stając się inspiracją dla przyszłych pokoleń,
• Małgorzata Walewska jako Mikołaj Kopernik, jeden z najsłynniejszych polskich uczonych, rewolucyjny odkrywca, który tutaj dokona kolejnego odkrycia — centrum układu kluczowym dla zachowania równowagi wszechświata nie jest słońce, lecz „jądro moralne”,
• Szymon Komasa jako Albert Einstein, reprezentujący ideę, według której myśl i poznanie nie mają granic, a najlepszym środowiskiem dla ich rozwoju jest właśnie uniwersytet. Einstein zada też w dziele ważne pytania na temat związków nauki z etyką.

Ograniczenia czasu i przestrzeni zostają w operze złamane, pozornie niezwiązani ze sobą bohaterowie pochodzący z różnych epok, z zupełnie innych miejsc w Europie spotkają się i nawiążą ze sobą dialog o charakterze intelektualno-moralnym, dla którego kanwę stanowić będzie schemat Siedmiu Sztuk Wyzwolonych.

Julia Pietrucha — znakomita i popularna aktorka, muzyczne odkrycie ubiegłorocznego Transatlantyk Festival Poznań — wystąpi jako personifikacja owych Siedmiu Sztuk Wyzwolonych oraz przewodniczka po tej niekonwencjonalnej rzeczywistości dzieła. Jej partia ma charakter quasi filozoficzny, a zarazem jest swego rodzaju narratorem przedstawiającym kolejnych bohaterów widowiska.

UNIVERSA — Opera Otwarta ponadto w wyrafinowany sposób łączy ze sobą dwie inne rzeczywistości: dostojeństwo Akademii z żywiołowością i młodością studentów, reprezentowanych w dziele przez młodzież akademicką skupioną w chórze Uniwersytetu Jagiellońskiego. Partie chóralne charakteryzuje zabawa tekstem oraz eksploracja możliwości głosu ludzkiego. Kompozytor sięga bowiem nie tylko po tradycyjne harmonie kojarzone z wielkimi aparatami chóralnymi, ale przede wszystkim po efekty mowy zrytmizowanej, quasi-deklamacyjne i recytacyjne.

Kluczową rolę w dziele powierzył kompozytor orkiestrze. Nie ogranicza się ona do tworzenia tła dla toczącej się na scenie akcji, do akompaniowania ariom i dialogom bohaterów, czy do budowania atmosfery widowiska. Jest ona równoważnym partnerem, włączającym się w dialog, a nawet przejmującym główną rolę w długich interludiach instrumentalnych. Utwór rozpoczyna fanfarowa Uwertura na instrumenty dęte.

Cały ten ogromny aparat wykonawczy poprowadzi znakomita polska dyrygentka młodego pokolenia, Monika Wolińska. Pracowała ona z wieloma orkiestrami na całym świecie, jest też pierwszą Polką, która dyrygowała w słynnej nowojorskiej Carnegie Hall.

Dzieło będzie pełne życia i energii, skończy się optymistycznym i inspirującym finałem. Będzie to hołd dla idei, że Rozum ma zawsze pierwszeństwo przed Siłą — Plus ratio quam vis.

Prawykonanie widowiska muzyczno-historycznego UNIVERSA — Opera Otwarta autorstwa Jana A.P. Kaczmarka odbędzie się 10 maja 2014 roku o godzinie 20:30 na Rynku Głównym w Krakowie i będzie stanowiło kulminację Głównych Obchodów Jubileuszu 650-lecia Uniwersytetu Jagiellońskiego. Producentem wydarzenia jest Krakowskie Biuro Festiwalowe.

Wykonawcy:

Julia Pietrucha
Iwona Sobotka — sopran
Małgorzata Walewska — mezzosopran
Szymon Komasa — baryton

Sinfonietta Cracovia
Chór Polskiego Radia
Chór Akademicki Uniwersytetu Jagiellońskiego Camerata Jagellonica
Monika Wolińska — dyrygent